Canadezen aan de lunch bij fam. Hof aan de Leeksterweg (foto: Rink Hof)
De opmars der Canadezen
over de opmars van de Canadezen in de oorlog, er werd ook ons gevraagd wat er alom hier bekend over was. Dit verhaal zou zijn gebracht op de Jaarvergadering van de Historische vereniging op 16 maart 2020. die ging door Coronavirus niet door.
In het onderstaande worden de plaatsnamen benoemd naar de huidige naam. Dit om het voor de huidige generatie het ook volgbaar te houden. Dus Beneden-Haulerwijk is Waskemeer en Boven-Haulerwijk is Haulerwijk.



Bron: apeldoornendeoorlog.nl
Onderzoek
Intussen was er al zoveel onderzoek gedaan naar de Canadese opmars dat er nog meer duidelijk werd. Ook over het gebeuren in onze omgeving.
Dat is besloten om het niet alleen bij de lezing te laten maar het voor een breed publiek naar buiten te brengen.
Om zo goed mogelijk iets te weten te komen over het gebeuren is men veel info nodig.
Zeer veel info is te vinden op www.bac-lac.gc.ca, en nog een paar Canadese sites. Er werden ruim 2260 PDF’s gevonden op de eerstgenoemde site gevonden.
Dit is een Access-Database gezet, waar eerst instantie alleen werd gekeken was dit in Nederland of elders.
Via de Database is nu te vinden:
Over Nederland 961 PDF’s.
Over Friesland 53 PDF’s.
Over Drenthe 52 PDF’s.
Over Groningen 80 PDF’s.
Doet men alleen April 1945 dan zijn dit de aantallen. 108 - 30 - 27 - 39
Dit wil nog niet zeggen dat niet meer is, maar nog niet gevonden.
In elke PDF zitten meerdere scan's vanaf 20 tot over 700 scan's. Daarin meestal dagrapporten, soms kaarten, routes, foto's, tekeningen enzovoort.
Headqourters 1 Canadian Corps
Hierin kwam het volgende voor, dat gaat over de Franse SAS para's.
391 2000 Van het belangrijkste First Cdn-leger. SAS-tps zijn nieuw actief in de gebieden Dryber V1867 - Wateren V0380 - Smilde V1385 - Oosterwolde Vo489 en houden APPELSCHA al drie dagen vast.
Ze hebben de Duitse comd. ASSEN V2289 gedood en de NAZI-chef gevangengenomen. Ze hebben het vernietigingsteam gedood of gevangen genomen dat brs(bruggen) OOSTERWOLDE V0489 - APPELSCHA V0785 - SMILDE V1385 zouden vernietigen.
(Dryber = Drijver)


Vanaf Diever
Wij beginnen het verhaal bij Diever, op basis van de gegevens van wat in de Canadian War Diaries is beschreven. Nadien was er nog aanvullen die uit andere bron afkomstig is.
De brug bij Diever was opgeblazen door de Duitsers, men vreesde dat in Diever wraak van de Duitsers omdat de Franse para's hun onder vuur hield, diverse burgers waren al richting Dwingeloo gevlucht.
De Canadezen stonden de 11de reeds in de omgeving en wilden doorstoten Friesland in, het was de bedoeling dat men verder op, over nog bestaande bruggen Friesland in wilden gaan.
Daar de brug er naar Diever eruit lag was de eerstvolgende mogelijkheid de brug bij Hijkersmilde.
Maar de gevluchte mensen uit Diever verzochten de Canadezen toch eerst naar Diever te gaan. Maar dat kon niet vanwege de opgeblazen brug. Bij de verzoekers van Diever was ook ingenieur Kroese die voorstelde om een noodbrug te maken, daar is akkoord meegegaan door de Canadezen als die voor de volgende morgen 7.30 klaar zou zijn, dat lukte uiteindelijk net op tijd.
De 12de ging men oa. Naar Diever, Meppel, Mildam en Heerenveen en Oldeberkoop. Dit als klein inleiding waar elders op internet hierover voldoende over te vinden is.
De 13de is voor onze omgeving het meest interessant.
Hierover is twee pagina van de Canadian War Diaries interessant.
Na het een en ander te hebben bekeken is de indruk dat 1 Canadian Armoured Carrier regiment R.C.D (The Royal Canadian Dragons) der Canadezen in eerste instantie niet direct bezig waren om terrein te veroveren, maar meer om te zien welke bruggen en overgangen er eventueel beschikbaar waren mochten de Duitsers overgangen ze hebben opblazen. Wat niet bekend was, was een brug nog intact, was hij misschien al ondermijnd. En hoeveel zou de brug kunnen hebben als er toch een zware tank er overheen moest. Dit was van belang als er in de opmars een probleem elders was, dat er een alternatief achter de hand was.
Daarboven op was het handig te weten, was er eventueel bewapend BS aanwezig voor bescherming van belangrijke objecten.
Wel werden er contacten met Lokale BS gelegd om zoveel mogelijk die overgangen te behoeden.
Daarna gingen ze vaak in hoog tempo verder. Het duurde een paar dagen voordat alle plaatsen door de Canadezen kwamen om echt orde op zaken te stellen. Meestal waren dit andere Canadese onderdelen.
Waar kwamen ze die ochtend vandaan, wel de 12de kwamen ze aan in de omgeving Mildam, Heerenveen, waar men overnachtte, blijkbaar zijn ze in de ochtend eerst maar Oldeberkoop gegaan voor nieuwe orders die dag. (zie kaart Friesland onderaan)
De generieke sterkte
Eerst nog even iets over de generieke sterkte van de RCD. Er zijn 4 squadrons: A-B-C-D. Ze vormen een gemotoriseerde verkenningseenheid van in totaal ongeveer 300 man. Ieder squadron telt ongeveer 75 man, waarvan 60 in het veld.
Inzetbaar zijn. 15 man zijn er voor transport en allerlei diensten (koks etc.). Ieder squadron telt ca. 20 voertuigen: 8 staghounds, 8 lichte pantserwagen (scoutcars), 2 halftracks en enkele jeeps.
(Uit Canadian War diary). Het B,- C,- en D-squadron die nacht 12-13de hun kwartier bij Mildam/Heerenveen hadden zijn de 13de is het C-squadron richting Meppel gegaan, B-squadron ging eerst naar Oldeberkoop waarna ze via Makkinga naar Oosterwolde gingen.
Wagens en personeel squadron |
|
8 staghounds, |
24 man |
8 lichte pantserwagen (scoutcars), |
24 man |
2 halftracks |
8 man |
2 jeeps |
4 man |
?? | 15 man staf |
20 voertuigen |
75 mensen totaal. |



Dit betreft het verslag van de 1st Canadian Armoured Carrier regiment R.C.D
Voor de uitleggen van de MR Getal, is onderaan een overzicht gemaakt betreft het verslag van de 1st Canadian Armoured Carrier regiment R.C.D
Het is dat het eerste 1st Canadian Armoured Car regiment die langs verschillende plaatsen is gegaan, wij volgen hier de route naar onze omgeving.
Ze gaan naar Oosterwolde. Daar komen ze aan omstreeks het middaguur.








Nabij de brug in Oosterwolde en draaien Canadezen nu op om aan de andere kant van de vaart verder te gaan.
In Oosterwolde wordt nog HQ ingericht. MR 030894 het is hier omstreeks 12.40 dat men hier is.




Het was Meester Voortman die ze op de 13de April de nog in de streek aanwezige Franse para's naar Oosterwolde bracht, ze werden er gefotografeerd door Tandarts Zuidema op de Quadoelenweg. De Franse Para's zullen daar dan ook de Canadezen hebben ontmoet.
Het is zeer waarschijnlijk dat de Franse Para’s door de Canadezen een lift is aangeboden en ze naar Appelscha zijn gebracht.



Wat niet bekend is als er direct bij eerste aankomst is Oosterwolde ook kwartiermakers zijn achtergebleven. (Die hadden hun hoofdkwartier in de School aan de Thans Molenweg 21)
Zijn er ook kwartiermakers gelijk naar Appelscha gegaan of zijn die pas omstreeks na 15.00 daar aangekomen.






Dit is dezelfde tank als die in Oosterwolde als eerste foto staat afgebeeld.
Er is in HQ ingericht in Appelscha MR 076850 thans 'De Grote Leijen’ nabij de daarbij gelegen Sluis.
Mogelijk zijn daarvoor een onderdeel van de Canadezen achtergebleven, of er ook een aantal wagens terug zijn gegaan naar Oosterwolde is niet terug te vinden.
Dat er Canadezen van uit Smilde zijn gekomen naar Appelscha is terug te vinden in de War diaries, (zie verderop)
Maar te Haulerwijk hebben te maken met een route die niet is beschreven.
We gaan terug naar Oosterwolde.
Vandaaruit vertrekt een aantal wagens naar Beneden-Haulerwijk, die komen daar omstreeks 13.00 aan.



Twee foto's te Waskemeer
Het is Menno Oosterhof die het tank geratel in de verte hoort aankomen.
Hij pakt een fototoestel en maakt een foto vanuit het slaapkamerraam richting Haule. Op de foto kunnen we helaas geen tank waarnemen.
Maar even later heeft hij een herkansing vanuit een voorste slaapkamer maakt hij een foto richting brug.
Als men goed oplet is achter de brug een Canadees voertuig waarneembaar.



De Canadezen rijden over de brug richting de melkfabriek. Daar komen ze tot de ontdekking dat daar niet verder kunnen, maar op dat moment komen er een viertal landwachters aan fietsen, de Canadezen richten hun wapens op het viertal en rijden elk aan de kant van de vaart richting de brug.
Dan zijn er meerdere tanks die de mitrailleurs op hun hebben gericht, ze worden verzocht op de grond te gaan liggen, de fietsen en wapens worden hun afgenomen. Die worden aan de BS ter beschikking gesteld.
Ze worden onder in de wal van de vaart geplaatst, de bewaking worden gedaan door de BS.


Kort bezoek
Lang blijven de Canadezen niet ze gingen verder.
De route liep over Bakkeveen en het Voorwerk naar Frieschepalen.
Hun tocht ging verder richting Marum, waar ze zowat geheel door heen gingen.
Ze zijn daar waargenomen dat op een gegeven moment ook weer teruggingen, het is Ds. Jan Buitkamp die nog wist te vertellen dat de Canadezen een Duitse soldaat die richting De Hear nabij de Wilp op de fietst hadden waargenomen, toen de Duitser de Canadese tank waarnam, is hij snel in een sloot naast de weg gekropen in de hoop dat hij niet zou worden gezien.
Maar hij was wel gezien, ze stopten netjes naast hem en boden hem een lift aan, wel verplicht natuurlijk.
Daarna ging terug richting Bakkeveen, naar Oosterwolde.
Nu is in Waskemeer nog iets zijn gebeurt, maar daar komen straks nog op terug.
Er waren twee tijden redelijk bekend, tevens was aan de hand fotos te controlleren dat de tijden ongeveer klopten. Met tijds berekeningen kan ook de redelijkheid mogelijke route bepalen.
Er is eerst een tijdsberekening gemaakt vanaf Waskemeer – Bakkeveen – Frieschepalen – Marum weer over Waskemeer en terug naar Oosterwolde. Daarna naar Zevenhuizen, met een tijdstip op de Haspel, naar Roden en weer terug.
Nieuwe Opdracht
In Oosterwolde kregen ze waarschijnlijk nieuwe opdrachten. Hierbij is het tijdschema een redelijk maat van de gebeurtenissen.
Dit is niet een route die in de War Dairy voorkomt, maar wat deels bekend is van getuigen. niet is altijd precies de juiste route te achterhalen, met de punten die wel bekend zijn is een ingeschate route van gemaakt.



Maar er werd meer waargenomen.
Een aantal ijkpunt is hierin zijn de getuigenis.
Kort na 15.30 uur zijn enkele voertuigen op de Oudestreek in Zevenhuizen gesignaleerd. De vrouw van postcommandant Uil kent een mondje Frans (!) en praat met ze. Hier zouden ze gekeerd zijn. Dat spoort dan met mijn eigen waarneming bij het hek van het schoolplein op de Haspel: het eerste voertuig dat ik zie is een brencarrier komende uit de richting Zevenhuizen! Bij café Pruim staat hij vrijwel stil, maakt met zijn rupsbanden een haakse manoeuvre en rijdt verder richting Haulerwijk. Conclusie: niet alle verkenners rijden door richting Roden.
Jan Slofstra zat op school op de ‘De Haspel’, om 15.30 de school gaat uit, op dat moment rijden de Canadezen langs school richting Haulerwijk.
Naar er zijn ook getuigen dat ze over Steenbergen - Een gaan.
In Roden werden kleine voertuigen op luchtbanden gezien. Scoutcars dus? Er is geen sprake van Brengun carriers.
Jan van den Berg heeft het over 3 Staghounds in Een. Of zouden dat ook scoutcars zijn geweest?
Een ‘tank’ en ook een jeep (zegt Bôke Dijkstra).
Hr. Boonstra wist te vertellen dat van der Wal aan de Hoofdweg-boven de Tanks had zien langskomen en gelijk de Nederlands driekleur buiten had opgehangen.
Maar daar waren de overige buurtbewoners niet echt gerust op en drongen erop aan die eerst weer te verwijderen. Er liepen nog steeds Landwachters en Duitsers in de omgeving rond.
Ook waren ze gezien op de Norgerweg te Haulerwijk.
Headquarters 2 Cdn Corps Main


Hierin is van belang vermelding 25 van 13 april van HQ 2 Canadian Crops Main.
Deze meld het volgende: 1st Canadian Armoured Car regiment, B Squadron, patrouilleert naar V063852-Z9984-9587-9184-8482. Er onder V0099.
Komt dus over zeker over/nabij de aangegeven plaatsen. Ze keren dus de zelfde dag terug naar Mildam - Heerenveen om de volgende dag richting Leeuwarden te gaan.
De precieze gehele route is niet met zekerheid te achterhalen, stukken zijn redelijk bekend een ander deel is een inschatting.
Terug in Waskemeer
In Waskemeer waren er inmiddels nog een aantal Duitsgezinde gevangengenomen door de BS.
Nu hebben we redelijk duidelijk dat er dus 1 Duitser bij “De Wilp" en de 7 van Waskemeer via Oosterwolde naar Oldeberkoop zijn gegaan.
Nu staat in het War Diary dat er 11 man zijn.
Terwijl er over de Schietpartij in Oldeberkoop bekend is dat er 10 man worden doodgeschoten. Luitzen van der Wal (bijgenaamd Miekie) die onder ander betrokken was bij de transporten van de bevrijdingsoverval van de Gevangenis Assen, die heeft jaren later bekend dat hij de trekken heeft overgehaald in Oldeberkoop. Op de site van Spanvis staat hier een heel verhaal over.
Zijn die 8 man nu ook onder die doodgeschoten personen.
Hier moet we even voorzichtig zijn, hoogstwaarschijnlijk wel, ieder geval had één persoon papieren op zak van iemand die in Haulerwijk waren afgenomen.
Maar waar komen de overige personen vandaan. Zijn er onderweg naar Oldeberkoop nog een aantal opgepikt of nog elders?
Er waren meerdere verkenningspatrouilles onderweg, dus is niet uit te sluiten dat er op meerdere plaatsen mensen gevangen zijn genomen.
Er is een schrijven dat meerdere wagens met gevangengenomen personen naar Fredriksoord zouden worden gebracht, 10 worden net buiten het centrum van Oldeberkoop gedood.
Klopt het aantal van 11 opgegeven vermeld in de War Diary of moet het toch 10 zijn, we weten het niet.
Tot nu toe is duidelijk dat 8 namen van de 10 gedode personen bekend zijn en twee is nog steeds onduidelijk.
Het dossier is in 2015 gesloten, na twee negatieve DNA-uitslagen door de Bergings- en Identificatie Dienst (BIDKL)
Verklaring van Cornelis de Vree
In de proces-verbaal van Rijkspolitie Gewest Groningen Groep Ooststellingwerf no. 484 van 16 mei 1947 opgemaakt door Opperwachtmeester Adrianus van der Lely in zijn schrijven schrijft hij onder ander dat wachtmeester 1e klas de rijkspolitie Cornelis de Vree Politieagent en wonende te Haulerwijk-beneden (Waskemeer) dat hij gezien heeft dat omstreeks 13.00 de Canadezen de 7 NSB’ers gevangengenomen en ontwapend werden en na enige uren werden afgevoerd.Dat de vier en de latere drie NSB'ers zijn meegenomen in richting Oosterwolde – Oldeberkoop. Daar aangekomen zag een der gevangenen kans om een Canadese militair te verwonden. De gevangenen zijn toen op een rij gezet en doodgeschoten.
Hier het betrekkende deel van pagina 1 van de drie pagina's.



Het 2de gedeelte betreft hier een verklaring is een van vermoeden van de Vree, het is niet een getuigenis dat hij het heeft meegemaakt.
Klaas Bosje, geboren 30 maart 1899, enkele passages uit dit rapport:
Tijdens de bezetting was ik plaatselijk commandant van de N.B.S. te Oldeberkoop en trad ik tijdens en na de Bevrijdingsdagen als zodanig op. Enzovoort ……
Tegen de avond van die datum zijn alle gevangen door de Canadezen in militaire auto’s weggevoerd in de richting Frederiksoord en als ik mij goed herinner waren bedoelde landwachters enz. in de achterste auto geladen.
W.H. de Vries vertelde hierover dat het een vrachtwagen zonder huif is geweest.
Aangezien de opdracht van het B-squadron is snel door te stoten naar de waddenkust kun je ook zeggen dat de staf van major Gautier na vandaag kan vaststellen dat de rechterflank van een opmars via Drachten richting Dokkum veilig is. Op de linkerflank zullen het C- en D-squadron oprukken. Gautier kan morgen recht vooruit aan de finale beginnen.
Het laatste item op 13 april.
Nadat de Duitsers veel van het materiaal van het vliegveld Peest heeft opgeblazen laten ze de basis achter zich, ze vorderen 2 wagens met paarden.
Hun aftocht van ongeveer een uur als ze in Waskemeer aankomen, het is dan omstreeks 23.30 als de lokale BS de manschappen ze zien aankomen. De BS wil voorkomen dat ze eventueel de brug gaan opblazen.
Dan volgt een kort vuurgevecht met de Duitsers. Daar de Duitsers beter zijn getraind dan de BS is er geen houden aan, dit zal ook niet echt nodig zijn geweest, voor de Duitsers is al wel duidelijk dat men hier niet onnodig lang moet blijven.
Helaas komt Lammechien van der Meulen - de Wit is bij dit gevecht door een verdwaalde kogel om het leven gekomen.
Na een goede 20 minuten gaan de Duitsers verder richting Bakkeveen.



Nu was er in Ureterp ook al een schietpartij geweest. Er waren daar door de BS aldaar reeds Duitsers gevangen genomen en ook een serie Landwachten waren opgepakt.
Er is het nodige overleg in de leiding van de BS van Ureterp wat men het beste kon doen. Uit eindelijk is het Politieagent Cornelis Tump en Pee Leenes die na middernacht 14 april op de fiets richting Waskemeer vertrokken.
Wat gebeurde er meer die 14de april.



.We vervolgen de het gebeuren rond Tump
Het is bekend dat de Duitse route vanuit Bakkeveen eerst naar Wijnjewoude ging en toen naar Ureterp.
Nergens wordt vermelding gemaakt dat Tump en Leenes dat ze Duitsers zijn tegengekomen, als dit het geval was had men ook zeker de Duitsers wat uit te leggen wat men op dat tijdstip nog op de weg deed, Politieagent of niet.
Dus zijn Tump en Leenes dan ook waarschijnlijk via het Voorwerk naar Bakkeveen gegaan.
Bij Waskemeer aangekomen worden ze aangeroepen door twee duistere figuren, waarop Tump zegt “Politie”, een paar seconden later zakt Tump dodelijk getroffen door een kogel in elkaar.
Wie heeft geschoten is nooit goed onderzocht door de politie. Alleen er een verklaring opgetekend door politieagent S. Vogelzang van Ureterp van wat P. Leenes wist te vertellen.
Vreemde zaken





In het artikel van het Friesch Dagblad staan een paar vreemde zaken. Als men hulp wilde halen uit Donkerbroek wat deden ze dan in Waskemeer. De route via Wijnjewoude zou meer voor de hand liggen, het lijkt wel of ze al wisten dat de Duitsers van die kant kwamen.
De woorden die zijn opgetekend door S. Vogelzang, tijdens zijn verhoor van P. Leenes, Tump metgezel, zijnde in het Franse taal, duigt voor geen meter. Ook de kans dat er Franse para's dit hebben gedaan is hoogst onwaarschijnlijk, hiervoor is al duidelijk dat de Franse para's niet meer in deze omgeving waren. Zoals hierboven reeds heeft kunnen lezen.
In het artikel van Leeuwarder Courant staat dat het twee duitsers zijn, maar die waren toch reeds vertrokken uit Waskemeer en reeds Bakkeveen gepasserd.
Deels Transcript uit blad Sa 22-4-2020 pag 13
Wagenaar bezit een verslag dat Leenes in 2000 zond aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie in Amsterdam. Leenes zat in de oorlog korte lijd ondergedoken op de boerderij van de familie Wagenaar aan het Langpaed. Uit het verslag van Leenes: 'Kort voor de brug van Beneden-Haulerwijk werden we plotseling vanuit het struikgewas, links van de weg, aangeroepen met de vraag 'Qui Tombe?'. We dachten met Franse Canadezen te maken te hebben.
In het artikel van Sa wordt aantekening aangehaald opgesteld 55 jaar na dato. En blijkbaar is pas na jaren pas duidelijk dat het Duitsers uit Elzas moeten zijn?
Doch de vertaling van 'Qui Tombe?' nog 'Quitions' lijkt in de verste verte niet op een militair commando om iemand tot stoppen te brengen. Je mag toch aannemen dat de Duitse militair training niet veel ruimte bood voor eigen interpretaties.
Wat voor waarde men er aan het artikel moet geven?


De Canadezen
Al heel vroeg in de ochtend vertrekken de verkenningseenheden uit Mildam, Heerenveen, via Oldeberkoop.
Er vertrekken verschillende eenheden naar verschillende plaatsen in het noorden.
Omstreeks 06.00 is er nog een kort vuurgevecht bij de brug in Donkerbroek. Al snel gaat men richting Ureterp. Hier heeft er heftig vuurgevecht plaats.
Dit waren de Duitsers die door de BS in Waskemeer reeds waren beschoten.
Nu was het de BS te Ureterp die in gevecht aanging met de Duitsers.
De BS was onvoldoende getraind, er sneuvelen een aantal van de BS.
De vorige dag gevangen genomen Duitsers en Landwachten worden door de Duitsers bevrijd. Ze zijn zich aan het voorbereiden om te vertrekken als de Canadezen het dorp inrijden. Onmiddellijk beginnen ze op de Duitsers te schieten die noodgedwongen dekking moeten zoeken.
Maar de overmacht van vuurkracht de Canadezen is te groot. Alle Duitsers en Landwachten worden gevangen genomen en ontwapend. De Lokale BS neemt de bewaking weer over.
De Canadezen gaan verder via Drachten richting Leeuwarden. Maar stopt ons gebeuren over de 1st Canadian Armoured Car regiment R.C.D
De Franse Para's
De Para's die nog in Appelscha waren zijn nog kort gebleven.
In een brief van Vera Margarethe de Kruyff van Vlierden is te lezen dat de para's op zondag de 15de nog even langskomen om hun te bedanken. Vera was als evacué uit Arnhem bij familie Blijker in huis te Haule.
Bron Boek: 'Franse para's in Haulerwijk' van Rinze Oenema.
Zaterdag 14
gaat hij in alle vroegte in Oosterwolde van start. De Fries KP-cdt. Piet Oberman fungeeren als gids. In Donkerbroek en Ureterp hebben ze nog enig oponthoud. Om 2 uur zijn ze Drachten voorbij. Het volgende hoofdkwartier van het B-squadron wordt Suameer.
De Canadese acties in het grensgebied op 13 april zijn duidelijk bedoeld als een verkenning. De Canadezen hadden niet de bedoeling om het gebied te direct ‘bevrijden’ en meteen onder controle te brengen en te blijven. Ze dachten in militair-strategische termen over de opmars. De bevolking heeft de acties weliswaar ervaren als ‘de bevrijding’, maar dat viel eigenlijk een beetje tegen. De volgende dag waren de Canadezen verder westelijk al op weg naar het noorden. Onze regio deed die zaterdag niet meer mee en was eigenlijk ook nog de zondag een onzeker Niemandsland.
Op welke dag kwamen de vaste Canadese legeronderdelen die Militair gezien, beneden-, boven-Haulerwijk bezette, dit was een ander onderdeel dan de verkenners van het 1ste CND ARMD CAR REGT.
Dit was het WESTMINSTER REGIMENT (M) CANADIAN FORCES a/OC . A COMPANY onder leiding van Capt. J.E. OLDFIELD die hun hoofdkwartier te Norg hadden.





De bevrijding
Wel was men nu echt bevrijd van de Duitsers onze streek. Hier en daar waren er natuurlijk nog wel wat problemen met hun. Maar het was eerste instantie de BS. Die de overhand kreeg. De Canadezen zelf waren vooral bezig in de kop van Friesland en Groningen.
Het is pas in de loop van de volgende week na de 13de dat er een andere Canadese legeronderdeel het Westminster regiment (Motor), die in deze streek werden ingekwartierd. Zoals in de werkplaats van de familie Hof en de CVO-school.











Aftocht der Duitsers



In de week van 4 tot 9 juni kwamen de Duitsers door Waskemeer en Haulerwijk op hun tocht terug Duitsland in. Foto van 3-6 gemaakt door Blaauwbroek.



54 Afbeeldingen Duitse troepen afvoer terug naar duitsland, Omgeving Een. 29 mei 1945 Fotograaf: Capt. J.H. Smith
Bron: collectionscanada.gc.ca/lac-bac e999917499-u Contact negatieven Titel 'Canadian in Holland'



De routekaart in de War Diaries



De gevonden routekaart was getekend in drie versie:
1. Een lege kaart.
2. Handmatig ingetekend op een *vel transparant overtrekpapier.
3. Een combi van beide.
Helaas was dan de onderliggende kaart (combi. 1 en 2) was haast niet herkenbaar, de lijnen en teksten zijn daarom is digitaal in getekend in de originele kaart. De Rood, Paars en Blaauw items die stonden op het transparant aangegeven.
Extra toegevoegd (zwart) is een correctie bij Haulerwijk, getekend staat dat ze komen over Verlengde Scheidingsweg en Scheidingsweg, dit klopt niet, het ging over Haulerwijk zelf.
Plaatsnamen in het wit zijn extra ingezet voor herkenbaarheid.
Er moesten globaal 140.000 Duitsers terug naar Duitsland. Dit gebeurde in groepen ongeveer 1000 man dan 200 meter niets daarna weer 1000 man, enz,-
Het transport werd door de volgende Canadese legeronderdelen begeleid:
9th Canadian Armoured Regimeent (The British Columbia Dragoons)
2nd Canadian Armoured Regimeent (Lord Strathcona's Horse (Royal Canadians))
5th Canadian Armoured Regimeent (8th Canadian Hussars (Princess Louise's))
2nd (Reserve) Battalion, The Westminster Regiment (Motor)
Het laatste onderdeel was ook in onze omgeving ondergebracht. Het hoofdkwartier werd de 17de in Norg gevestigd.
Armoured = Gepantserd
De transporten werden onder streng toezicht
uitgevoerd. Aan het eind van de Norgerweg was een overnachtingskamp, die rond om met sterke lampen het toezicht werd gehouden op de Duitsers.
Na twee dagen werd het terrein zo slecht dat men even verderop richting Een een kamp inrichtte.
Kwam men bij de Duitse grens aan, daar werd alles wat niet als persoonlijk bezit werd aangemerkt door de Canadezen in beslag genomen en moest men gewond of niet op een andere manier maar thuis zien te komen.
Zwaardere gewonden werden nog naar grotere plaats in de omgeving gebracht.
In November 1945 kwam een eind het inkwartiering van de Canadezen in onze omgeving. Ze gingen terug naar Canada, met een beetje geluk waren ze voor de kerst weer thuis.
De gehele afbouw van de Canadeze legermacht in Europa ging heel gelijdelijk, telkens werden her en der onderdelen aangewezen als er weer transport beschikbaar was, omstreeks mid 1946 was iedereen weer thuis.
Van Lieuwe Tiesinga ontvingen dit artikel er over het vertrek van de Canadezen.



Kaart Friesland
In de gevonden kaarten die in de Canadese archieven voorkwam was deze heel interessante kaart.
De lijnen waren met potlood ingetekend, die zijn aangedikt in het rood, alleen met wat zich de 12 tot 15 april zich afspeelde.






Met dank aan:
J. Slofstra.
L. Tiesinga.
J. van Zinderen.
G. Veen.
W. van Snippenberg.
G. Geersing.
Voor hun inbreng.
Bronnen:
www.bac-lac.gc.ca War Diaries
Vrienden 40-45 Tresoar.
Stichting Friesland 40-45 - Tresoar
Verslagen
Een Pdf met hier in een beperkt aantal Sheet van de Canadian War Diaries van wat zich in deze omgeving afspeelde in April - Mei - Juni. Klik hier voor Download verzamelde gegevens.
Hendrik Kuiper Transchript
Hans van der Meer Sectie commandant Transcript
Auke van der Meer
Johannes Willem Fase
Rapport gevechtsgroep Ooststellingwerf 10-4 tot 14-4-1945
Rapport Gevechtsgroep Ooststellingwerf 15-4 tot 1-5-1945
Overzicht MR Getal.
MR Getal is een Coördinaat zoals destijds door de Engelsen en Canadezen is gebruikt.
Hiervoor dient men eerst naar de volgende Webpagina link te gaan.
Stel deze in op Nord de Guerre Grid.
Dan moet worden vastgesteld in welk vak men moet zijn. Klik hiervoor op (show the corresponding grid)
Voor Noord-Nederland zijn dit de volgende vak mogelijkheden. QU – QZ – RQ – RV
Er is een standaard onnauwkeurigheid in het systeem, een afwijking van het bedoelde punt kan wel 500 meter zijn.
Met dank aan W. Snippenberg.
MR 954730 = QZ954730
Frederiksoord

MR 835812 = QZ835812
Mildam - Oldeholtwolde

MR 9556 = QZ9556
Meppel

MR 922838 = QZ922838
Oldeberkoop

MR 030894 = RV030894
Oosterwolde

MR 076850 = RV076850
Appelscha

MR 025967 = RV025967
Waskemeer

MR 9067 = QZ9067
Steenwijk

MR 975029 = QU975029
Frieschepalen

MR 823772 = QZ823772
Meppel = Wolvega

MR 845105 = QU845105
Sumar

MR 993924 = QZ993924
Donkerbroek

MR 952012 = QU952012
Ureterp

MR 875058 = QU875058
Opeide
